Vorige week was ik getuige van een vechtpartij in de stad tussen vijf jongens van een jaar of achttien. Het was vier tegen één en het ging er hard aan toe. ‘Ho, ho! Anderhalve meter!’ schoot er door mijn hoofd, maar die gedachte loste snel op. Ik fietste erlangs en bleef verderop staan kijken, zodat ik de eenling zo nodig kon helpen wanneer de anderen weg waren. Een vrouw tikte fel tegen haar raam terwijl ze toekeek, maar daar reageerden de jongens niet op.
Toen het viertal scheldend verder liep en hun rivaal op de grond achterliet, bleek er nog een jongen te zijn. Die had vanachter een auto staan toekijken. Hij hielp zijn kameraad opstaan, en ondersteunde hem toen bleek dat die moeilijk liep. Ik was opgelucht dat ik niet in actie hoefde te komen.
Terwijl ik verder fietste, kwamen in sneltreinvaart de verhalen op. Ik zag in mijn fantasie hoe die ene jongen iets te lang naar het groepje keek en daarmee onbedoeld reactie uitlokte bij degene met het kortste lontje. Ik zag mijzelf heldhaftig tussen de vechtersbazen springen en erin slagen ze weer rustig te krijgen. Ik zag mezelf opnieuw tussen de jongens springen en nu juist hun slachtoffer worden. De beelden tuimelden over elkaar heen.
Toen ik op mijn plaats van bestemming was aangekomen, herinnerde ik me niet meer waar ik langs was gefietst, zo was ik in de greep geweest van de beelden in mijn hoofd.
Ons leven lijkt soms van verhalen aan elkaar te hangen. We geloven onze gedachten vaak eerder dan de werkelijkheid. Maar we kijken het helderst op de momenten dat we ons niet zo druk maken om al die gedachten. Dan zien we de werkelijkheid, die gewoon een stromende ervaring is van steeds wisselende indrukken. John Lennon zei het zo:
Life is what happens to you while you’re busy making other plans
Kennelijk denken we dat we moeten begrijpen wat er gebeurt en er controle over moeten hebben. En dat die controle ontstaat door onze gedachten serieus te nemen. Maar gedachten zijn meestal een soort mosterd na de maaltijd. De werkelijke ervaring waarop een gedachte voortborduurt is alweer voorbij. Daarom hebben we het ook over ná-denken. De gedachte lijkt dan iets te zeggen over de ervaring, maar verdoezelt de ervaring in feite juist. De helderheid verdwijnt en maakt plaats voor aannames. En daaruit voortkomende verhalen. En daaruit voortkomende meningen. En daaruit voortkomende ruzies, en vechtpartijen, en oorlogen…
Zo werkt het kennelijk bij ons mensen. Dat hoef ik alleen maar met een open hart te zien. Wanneer ik er zelf weer eens ben ingetuind, geef ik dat met mildheid toe. Dan lach ik om de gedachte en hecht ik minder geloof aan de inhoud ervan.
De wereld leeft zichzelf, met alles erop en eraan. Dat is de stroom van het leven die bestaat uit alles wat wordt ervaren: aangename én onaangename dingen. Inclusief gedachten en verhalen en vechtpartijen en twijfels of daar dan weer goed op is gereageerd.