De wetenschap heeft objectiviteit als uitgangspunt. Maar objecten danken hun bestaan aan de subjectieve waarneming. Onze wereld is totaal subjectief.
Ik hielp onlangs een scholier bij het maken van huiswerk voor biologie. De werking van het oog werd uitgelegd. In het boek werd gesuggereerd dat het oog een beeld opvangt van een echt, objectief bestaand huis. Alsof vorm en kleur van een huis ook zouden kunnen bestaan zónder te worden waargenomen.
Hoe zou de wereld er uitzien zonder te worden waargenomen door onze zintuigen? Daar kunnen we ons geen voorstelling van maken. Elke voorstelling gaat immers uit van onze zintuiglijke waarneming. Feitelijk bestaat er geen wereld buiten de waarneming.
Alles is energie, zeggen wetenschappers. Een niet via de zintuigen waargenomen wereld zou dus hooguit bestaan uit energiedeeltjes die om elkaar heen draaien in kleine en grotere clusters. Zoiets. Maar elk beeld dat we ons daarvan vormen, hoe fantasierijk ook, baseren we op ons zintuig ‘zien’. Dat is zo subjectief als wat.
Onze werkelijke, ervaarbare wereld bestaat uitsluitend uit gedachten, gevoelens en zintuiglijke gewaarwordingen. We ervaren gedachten in de vorm van bijvoorbeeld verlangens, oordelen of voorkeuren. We ervaren gevoelens in de vorm van bijvoorbeeld angst, plezier of jaloezie. We ervaren een wereld in de vorm van bijvoorbeeld een tafel, een melodie of je geliefde. Maar geen van die ‘objecten’ bestaan op zichzelf, buiten het ervaren om. Gedachten, gevoelens, vormen en kleuren zijn er niet wanneer ze niet worden waargenomen. Er is immers alleen energie. Ons waarnemen is voorwaarde om die energie vorm te geven. Ons waarnemen is dus voorwaarde voor de wereld om te kunnen bestaan. Grootheden als ‘New York’, ‘de bodem van de oceaan’ of ‘de kleinste maan van Jupiter’ bestaan alleen als gedachten, tenzij een van die plekken zich op dit moment in jouw waarneming bevindt.
Wat is je ervaring wanneer je je ogen sluit? Dat jij verdwijnt? Of dat de wereld verdwijnt? Dat laatste natuurlijk! De wereld bestaat dankzij jouw gewaarzijn van dit moment. Meer ‘wereld’ is er niet, alleen als fantasie. Heel overzichtelijk, in feite. We bedenken een complete wereld, maar er is alleen dit wat je nu ervaart. En deze werkelijkheid verandert voortdurend. De stroom van het leven is het pure ervaren van het steeds veranderende hier en nu.
Wanneer we eenmaal zien dat wij de Belever van de wereld zijn, kan het denken tot rust komen. Gedachten gaan dan alleen nog over wat er hier en nu nodig is om een situatie te veranderen. En niet meer over wat er in de toekomst allemaal wel en niet zou moeten gebeuren of wat er in het verleden is gebeurd maar niet hadden mogen gebeuren. Sterker nog: toekomst en verleden blijken ook alleen maar gedachten te zijn.
Wat is de wereld? Dit. Hier. Nu. Precies dit wat jij hier en nu waarneemt. En alleen omdat jij het waarneemt.
Ik ben de Belever.
Hier krijgt de wereld zijn kleuren, geuren, vormen, geluiden.
Alleen hier, in de Beleving.
Wat een Belevenis!
Leestip
Robert Lanza – Biocentrism: How Life and Consciousness are the Keys to Understanding the True Nature of the Universe (2010)